Hằng Sơn tam định

Lời dẫn : Tôi vốn mê tranh thủy mặc, cho nên mê cả thư pháp Trung Hoa. Từ bé, mong ước được học hỏi về thư pháp. Tập một thời gian, thấy không đi đến đâu, bèn bỏ dỡ. Tôi vốn rất dị ứng với cái−gọi−là “thư pháp tiếng Việt”, nhưng có lần về quê, tình cờ đến nhà Hồ Công Khanh thấy anh đang dạy cho một ni cô dung nhan tuyệt tục học thư pháp. Trong vóc dáng gầy gò và thanh thản, trông anh như một đạo sĩ đang đem hết tài hoa phổ vào nét bút, và ni cô thì trầm mặc trong từng giọt mực như pho tượng Bồ Tát Quan Âm, tôi chợt hiểu vì sao suốt một đời mình học tập thư pháp mà vẫn cứ “mang nhiên vô sở đắc”.

Than ôi, muốn luyện chữ, trước hết phải luyện tâm, như ni cô đem tâm thiền để học thư pháp. Ngẫm lại mình, suốt một đời tâm cứ luôn vọng động thì mong gì có được thành tựu trong một cuộc chơi đòi hỏi đến hai chữ tĩnh và hư ? Tôi bèn tặng cho ni cô một bài thơ :

Cố quận trùng du phỏng cựu thân,
Tương hoan thi tửu tẩy mê trần.
Ngẫu phùng Thích nữ học thư pháp,
Nãi giác hoa viên thị Trúc lâm.
Nhu tiếu tăng kiều chân đại sĩ,
Hà phương tục khách nhiễu thiền tâm?
Dục cùng phong nguyệt tam thiên giới,
Ưng tác Thiện Tài mịch hóa thân.

故 郡 重 遊 訪 舊 親,
相 歡 詩 酒 洗 迷 塵。
偶 逢 釋 女 學 書 法,
乃 覺 花 園 是 竹 林。
柔 笑 增 嬌 真 大 士,
何 妨 俗 客 擾 禪 心。
慾 窮 日 月 三 千 界,
應 作 善 才 覓 化 身。

Tôi muốn được hóa thân làm Thiện Tài đồng tử cầm bút mực theo ni cô du hành hết tam thiên đại thiên thế giới để phụng bồi cho cuộc học thư pháp hy hữu trong cõi Hoa Nghiêm kia. Và lấy cảm hứng để viết bài này.

********

Khác với một số tác giả võ hiệp, trong tác phẩm Kim Dung không có những nhân vật nữ chính diện lẫn phản diện nào vừa có võ công cái thế lại vừa có dã tâm khuynh đảo giang hồ. Mưu toan hùng bá võ lâm dường như vẫn là “cuộc chơi” dành cho phái mạnh. Những Madame Rice không hề có mặt trong cõi giang hồ của Kim Dung. Hào khí ngất trời của Triệu Mẫn, trí tuệ trác việt của Hoàng Dung, uy thế trùm đời của Doanh Doanh cuối cùng cũng đều bị khuất phục trước tiếng nói của tình yêu. Đó có lẽ là con đường đích thực dành cho mọi nhân vật nữ thượng đỉnh trong thế giới Kim Dung. Nhưng thay vào đó, Kim Dung lại xây dựng một thế giới đa dạng và kỳ diệu khác cho phái nữ, không phải cho những phụ nữ thuộc cõi hồng trần mà cho những người đã đem thân gửi chốn am mây: đó là thế giới của những ni cô. Không một tác giả nào có thể xây dựng được một thế giới ni cô đa dạng và mang lại nhiều ấn tượng như Kim Dung.

Nếu trong tiểu thuyết Kim Dung, những quái tượng như Diệt Tuyệt sư thái làm vẩn đục đi hình ảnh từ bi vô lượng của đức Phật thì ba vị sư thái phái Hằng Sơn −Hằng Sơn Tam Định −đã phục hồi cho Phật pháp trở lại chân diện mục rạng rỡ buổi ban sơ.

Hằng Sơn Tam Định là ba vị sư thái đứng đầu phái Hằng sơn, pháp hiệu đều bắt đầu bằng chữ Định : Định Tĩnh là chưởng môn, Định Nhàn là sư tỷ và Định Dật là sư muội. Nhàn, Tĩnh, Dật là ba yếu chỉ trong đạo học phương đông. Nhàn thì tâm được vô sự, Tĩnh thì tâm được bình hòa, Dật thì tâm được thảnh thơi. Ba sư thái Nhàn, Tĩnh, Dật tạo thành ba cột trụ cho phái Hằng sơn. Phật giáo thường dùng số ba để làm đề mục như tam luận là ba bộ luận : Bách luận−Thập nhị môn luận−Trung quán luận, tam tạng kinh điển là kinh−luật−luận; tam học là Giới−Định−Tuệ, tam độc là Tham−Sân−Si …, nay Kim Dung lại muốn tạo thêm tam định là Nhàn−Tĩnh−Dật có phải là muốn làm phong phú thêm cái kho tàng vốn đã vô cùng phong phú của Phật môn?

Ba vị sư thái mỗi người mỗi vẽ, Định Tĩnh thì từ hòa, trẩm ổn, Định Nhàn thì ung dung, Định Dật thì tính nóng như lửa và ý chí quật cường. Có người đem tâm từ hòa để phụng sự Phật pháp, có người đem tâm sân mà phụng sự Phật pháp. Cái tâm phụng sự Phật pháp đâu nhất thiết phải là cái tâm từ bi hỷ xả, chỉ cốt sao đó là cái tâm thành. Theo truyện cổ nước ta, có một vị thầy tu lặn lội về phương Tây để tìm Phật, giữa đường gặp một tên cướp hung bạo. Sau khi nghe thuyết pháp, tên cướp ăn năn và hỏi làm thế nào để cúng dường đức Phật, thầy tu trả lời rằng muốn cúng dường đức Phật thì chỉ cốt ở tấm lòng; tên cướp lại hiểu một cách chân chất, nên liền rút dao mổ bụng, lôi cả bộ lòng nhờ vị thầy tu đem dâng lên đức Phật. Dọc đường bộ lòng bốc mùi hôi thối nên vị thầy tu bèn vất nó vào bụi cây và tiếp tục hành trình. Khi đi đến Tây thiên, đức Phật hỏi ông dọc đường có ai gởi gì không, ông bỗng sực nhớ bộ lòng của tên cướp nên quay lại đi tìm. Tìm mãi trong các bụi cây nhưng không thấy, ông kiệt sức mà chết và biến thành con chim bìm bịp. Câu chuyện giản đơn và người bình dân muốn ngụ ý rằng tấm lòng của tên cướp đã được đức Phật chứng giám vì y đã đến với đức Phật bằng cả tấm lòng thành.

Định Dật sư thái đem tâm sân mà phụng sự Phật pháp mà vẫn không hổ thẹn là một trong “Hằng Sơn tam Định”. Khi bà bị phe Tung Sơn dùng quỷ kế vây hãm ở Long tuyền Chú kiếm cốc để ép buộc phải đồng ý việc hợp nhất Ngũ Nhạc kiếm phái, bà thủy chung vẫn không chút sờn lòng. Vì cảm ân Lệnh Hồ Xung đã cứu trợ môn phái trong giời phút tử sinh, bà cùng Định Tĩnh sư thái lên chùa Thiếu Lâm cầu xin phương trượng Phương Chứng đại sư thả cho Nhậm Doanh Doanh xuống núi. Con người tính nóng như lửa đó lại chịu đi làm thuyết khách để cầu xin tha cho một nữ ma đầu của phe đối lập, cái tâm đó đủ để cứu vãn tinh thần Phật giáo. Tại đây bà và chưởng môn Định Tĩnh bị Nhạc Bất Quần dùng Tịch Tà Kiếm Pháp ám toán.

Định Nhàn là sư tỷ của chưởng môn Định Tĩnh. Tình tình bà khoan hòa, độ lượng. Khi bà dẫn môn đồ đến Tiên hà lĩnh, thì bị phe Tung Sơn giả làm Ma giáo tập công, bắt cóc môn đệ, rồi Chung Trấn xuất hiện đóng vai người cứu giúp để ngầm gây áp lực buộc bà chấp thuận việc hợp nhất Ngũ Nhạc kiếm phái. Bà gởi thư bồ câu kêu gọi Định Dật và Định Tĩnh trợ giúp nhưng mới hay cả hai vị sư muội đồng môn cũng đang bị vây khốn tại Long Tuyền chú kiếm cốc. Nhờ có Lệnh Hồ Xung, dưới lốt cải trang thành một viên quan triều đình, giúp bà cứu thoát các đồ đệ nhưng bản thân bà bị tử thương tại đương trường.

Pháp hiệu bà là Định Nhàn nhưng bà lại rất kiên quyết trước dã tâm của Tả Lãnh Thiền. Cảnh tượng bà chiến đấu một cách tuyệt vọng để giải cứu môn đệ giữa vòng vây hãm của bọn Tung sơn có lẽ là một trong những hình ảnh bi tráng nhất trong Tiếu Ngạo Giang Hồ. Chi tiết rất cảm động là trước khi chết, bà vô cùng sững sốt nhưng lại rất thanh thản khi biết kẻ giúp môn phái khỏi kiếp nạn không phải là môn đồ của Nhậm Ngã Hành như bà lo ngại, mà là tên khí đồ của phái Hoa Sơn : Lệnh Hồ Xung. Cái chết của bà mở đầu cho một loạt các diễn biến về sau để dẫn đến việc Lệnh Hồ Xung làm chưởng môn phái Hằng sơn.

Định Tĩnh là chưởng môn phái Hằng sơn. Pháp hiệu bà là Định Tĩnh rất phù hợp với công phu hàm dưỡng của một chưởng môn nhân. Bị phái Tung sơn giả dạng Ma giáo vây khốn tại Long Tuyền Chú kiếm cốc, giữa cảnh khốn quẫn với cái chết cận kề, môn đồ bị sát hại, bà vẫn giữ được cái tâm “tĩnh” và “định” đúng với phong độ của một đại tông sư võ học chốn thiền môn. Khi Lệnh Hồ Xung đến cứu viện và lột mặt nạ của bọn Tung sơn thì bà lại xin Lệnh Hồ Xung tha cho những kẻ đã tàn sát môn đồ, sau khi dùng những lời lẽ từ bi để cảnh tỉnh những kẻ ngu xuẩn trong giấc mơ cuồng điên của quyền lực. “Dĩ đức báo oán”, vị sư thái đó đã thực hiện bi tâm theo tinh thần Phật giáo. Bà và sư muội là Định Dật tự nguyện đến Thiếu lâm tự để xin Phương Chứng đại sư tha cho Nhậm Doanh Doanh xuống núi. Cái tâm từ hòa và khoáng đạt đó quả đã vượt xa cái tâm cố chấp câu nệ của Xung Hư đạo trưởng, khi vị đạo trưởng này ngăn cản không muốn Lệnh Hồ Xung đến Thiếu Lâm cứu Doanh Doanh.

Bậc chân nhân khi cái tâm đã tĩnh thì trên tấm gương lòng đó vạn sự sẽ hiển lộ toàn chân. Hán tới thì hiện Hán, Hồ đến thì hiện Hồ. Đó là tấm kính chiếu yêu mà mọi ma quỷ đội lốt thiên nhân đều phải lộ chân tướng. Đó là cái thấy như thị theo tinh thần Phật giáo, cái thấy không còn bị vướng mắc bởi định kiến hay dư luận. Chính vì thế mà trước phút lâm chung, bà đã không ngần ngại đã trao chức chưởng môn cho một gã tửu đồ lãng tử đã “tàn tạ thanh danh” là Lệnh Hồ Xung. Cái tâm của bà quả sáng ngời như viên ngọc không còn tỳ vết nên mới có thể nhận ra phẩm chất quý giá nơi tên khí đồ phái Hoa Sơn. Nhiều người đọc Tiếu Ngạo Giang Hồ cho rằng dù chịu bất hạnh trong tình yêu nhưng Lệnh Hồ Xung vẫn còn hạnh phúc vì có Nhạc phu nhân là người hiểu và thương yêu chàng ta như một người mẹ, mà quên rằng Lệnh Hồ Xung còn may mắn hơn khi có một Định Tĩnh sư thái hiểu và quý trọng chàng ta không kém. Đó mới chính là hạnh phúc đáng trân trọng suốt đời. Đối với Lệnh Hồ Xung, nếu Nhạc phu nhân là người Mẹ trong cõi đời thì vị sư thái đó là người Mẹ trong cõi đạo, vì chỉ có người Mẹ chân chính mới có thể yêu thương con mình bằng tình yêu mênh mông không điều kiện, dầu đó là những đứa con hư đốn hoang đàng.

Định Nhàn và Định Tĩnh sư thái chỉ xuất hiện có một lần nhưng vẫn để lại trong lòng người đọc những ấn tượng vô cùng sâu đậm. Ta không ngạc nhiên khi dưới trướng Diệt Tuyệt sư thái gàn dỡ lạnh lùng phải có những Đinh Mẫn Quân cay độc, còn dưới trướng Tam Định Hằng sơn lại có những Nghi Hòa mực thước, Tần Quyên hồn nhiên, Nghi Lâm từ ái… Tinh thần Phật giáo được hàm dưỡng bởi huệ trí và bi tâm. Xả thân bằng tinh thần vô ngã tuyệt đối như Không Kiến đại sư trước ngọn Thất thương quyền tàn độc của Tạ Tốn là một cách thể hiện bi tâm; mà mềm mỏng nhưng kiên quyết như Định Tĩnh sư thái trước dã tâm của Tả Lãnh Thiền cũng là cách thể hiện bi tâm. Chính bi tâm của những bậc chân tu như Định Tĩnh sư thái hay Không Kiến đại sư mới cứu chuộc Phật giáo khỏi bị đắm chìm, và nếu Kim Dung muốn thể hiện tiếng nói của thiền môn qua thế giới ni cô, thì đó chỉ có thể là hình ảnh của Hằng Sơn Tam Định.