Giới thiệu Trương Trào & U Mộng Ảnh

TRƯƠNG TRIỀU VÀ U MỘNG ẢNH

Trương Triều 张 潮 (1650 − 1707)  tự Sơn Lai 山 來, hiệu Trọng Tử 仲 子, và một ngoại hiệu khác là Tâm Trai cư sĩ  心 齋 居 士, người   huyện  Hấp 歙 縣 (nay thuộc thành phố Hoàng Sơn, tỉnh An Huy) . Tổ tiên nguyên ở Vụ Nguyên  婺 源   (nay thuộc tỉnh Giang Tây), đến năm 1028 mới dời về huyện Hấp. Cha ông là Trương Tập Khổng  張 習 孔, đậu tiến sĩ năm Thuận Trị thứ 6 (tức năm 1649), làm chức Thị Lang  bộ hình. Đến năm 1652, Tập Khổng chịu tang mẹ và thấy hoạn lộ đầy hiểm họa, nên ông từ quan, về ở Dương  Châu, bắt  đầu kinh doanh gia nghiệp.

Trương Triều chào đời năm Thuận Trị thứ 7 (tức 1650), trưởng thành dưới sự giáo huấn nghiêm khắc của cha mẹ, chuyên tâm đọc sách. Theo một số tư liệu còn ghi lại thì từ lúc nhỏ, ông đã :

thông minh dĩnh ngộ tuyệt luân, tinh thông bách gia chư tử , đến hai mươi tuổi thì đứng vào hàng ngũ chư sinh,  dùng văn chương mà nổi tiếng khắp hai vùng nam bắc. (dĩnh dị tuyệt luân, hiếu độc thư, bác thông kinh sử bách gia ngôn, nhược quán bổ chư sinh, dĩ văn danh đại giang nam bắc.  穎 異 絕 倫 ， 好 讀 書 ， 博 通 經 史 百 家 言 ， 弱 冠 補 諸 生 ， 以 文 名 大 江 南 北 。)

Trương Triều từ nhỏ đã biểu lộ văn tài, thường cùng cách danh sĩ đương thời cùng nhau xướng họa thơ văn. Ông bản tính tiêu sái, giao lưu với bạn bè rất phóng khoáng, không câu nệ. Ông hiếu liêm ở đất Tô Châu là Trương Vi Tuyền 張 為 泉  nhận xét về Trương Triều :

Lão Tử giáo hóa người Hồ, Triều Tử giáo hóa ta.  Ông anh Tâm Trai của ta, tự giáo hóa mình rồi giáo hóa cho người, tự tìm cái vui cho mình rồi đem cái vui đến cho người. ( Lão Tử hóa Hồ, Triều tử hóa ngô. Ngã Tâm Trai huynh, tự hóa hóa nhân, tự ngu ngu nhân.  老 子 化 胡   ，   潮   子   化   吾 。我   心   齋   兄   ，   自   化   化   人   ，   自   娛   娛   人  。)

Lão Tử hóa Hồ là truyền thuyết xuất phát từ thời Đông Hán, cho rằng Lão Tử khi về già bèn bỏ Trung Quốc mà đi về hướng tây, qua cứ quan Hàm Cốc, vào xứ Tây Vực để giáo hóa cho người Hồ. Dựa theo truyền thuyết đó mà người Trung Quốc cho rằng Phật giáo xuất phát từ Lão Tử. Câu chuyện trên chỉ là một truyền thuyết muốn đặt Lão Tử ở một vị trí cực cao mà các học giả Trung Quốc dùng để tô vẽ thêm cho tư tưởng “Trung Quốc  vĩ đại”, vốn kéo dài từ thời viễn cổ đến nay. Qua câu nói của Trương Vi Tuyền, ta cũng thấy được Trương Triều được bằng hữu đánh giá cao ra sao.

Theo tài liệu còn ghi lại, dù sinh ra trong gia đình giàu có, nhưng Trương Triều  tính tình trầm lặng, quả dục, sống rất đạm bạc, lại cực kỳ hiếu khách. Trong nhà lúc nào cũng đầy khách bốn phương tìm về, cùng nhau uống rượu ngâm thơ,  người nào túng bấn cũng  đều được giúp đỡ. 

Dù tài năng hơn đời, nhưng Trương Triều lại không ưa lối văn bát cổ sáo mòn và vô bổ dùng trong thi cử thời bấy giờ, nên con đường cử nghiệp của ông lại không suông sẻ. Ông đi thi nhiều lần nhưng  không đỗ. Do khoa cử lận đận, bao nhiêu tráng chí hùng tâm đều tiêu tán, ông không còn thiết tha  chuyện rong ruỗi với đời nữa, nên lui về Dương Châu trứ thư lập thuyết. Ông có tác phẩm Ngu Sơ Tân Chí  虞 初 新 志 nổi tiếng ở đời. Tác phẩm này xác định cho ông vị trí của một nhà văn và nhà phê bình trong lịch sử văn học Trung Quốc.  Nhưng nổi tiếng nhất là U Mộng Ảnh. Tên tuổi ông được lưu truyền hậu thế phần lớn là do tiểu phẩm này. Giống như khi nói đến Nguyễn Du là ta nghĩ ngay đến Truyện Kiều.

Văn chương của Trương Triều mang phong cách giản đơn, nhưng nội dung thâm viễn, ý vị sâu xa, tất cả đều chú trọng ở tính chân thật. Đây là điều dễ hiểu vì sao tác phẩm của Trương Triều lại có sức hấp dẫn lâu bền đến vậy, vì văn chương là không chân thật thì không thể cảm động được lòng người.

Tác phẩm : sau đây là danh sách những tác phẩm do ông soạn hoặc biên tập.