Còn Mãi Sưa Vàng

Lời bình : Huỳnh Ngọc Chiến

Ven các dòng sông xứ Quảng Nam, nhất là sông Tam Kỳ thường có những hàng sưa, hoa vàng rất đẹp. Tên sưa bình dị, nhưng lạ, ít khi nghe đến. Người ta còn gọi nó là cửu lý hương, nghĩa là loài hoa có hương thơm tỏa khắp chín làng thôn, ý muốn nói rằng hương sưa bay xa lắm. Loài hoa vàng với hương thơm tỏa ngát ấy là loại hoa rất đỗi mộc mạc và bình dị, nhưng dường như hoa sưa là loài hoa của kỷ niệm trong tâm hồn của bao người, trong mỗi lần quay về cố quận, bâng khuâng một mình nhìn lại dòng sông.

Đầu tháng ba âm lịch, khi đất trời đang tượng khí dương, là lúc mùa hoa nở. Tôi tìm về các hàng sưa ngày cũ như tìm về một quê hương ấu thơ, một khung trời bình yên trong tâm tưởng. Con đường đất nhỏ, như một con đê chạy ven sông, được phủ mát dưới bóng các tán sưa vàng. Trên con đường rợp bóng sưa vàng đó đã in biết bao nhiêu là dấu chân kỷ niệm. Xa xa, phía bên kia sông, chênh chếch về phương Tây Nam, những ngôi tháp Chàm rêu phong, lặng lẽ khảm vào bầu trời thăm thẳm, xanh lơ một nét buồn cổ kính. Trên sông, nắng nhấp nháy trên mặt nước gợn sóng, tạo nên những hoa nắng lao xao, như những ánh mắt tinh nghịch của trẻ con. Tưởng chừng thần mặt trời Hélios phối duyên cùng các nữ thủy thần Nymph để sinh ra vô vàn hoa nắng, chiếu sáng lung linh trên các cánh sưa vàng. Những cánh hoa be bé vàng thắm, dường như bị các tiếng ve sớm đầu hạ làm cho xao động, rụng lác đác ven sông. Mới buổi sáng thôi, bãi sông vẫn còn xanh rì lá cỏ, mà khi bóng chiều chưa buông hẳn trên sông, đã thấy hoa sưa rải lên cỏ một lớp thảm vàng. Bãi cỏ mộc mạc như cô thôn nữ đã được hoa sưa, như một phép lạ, biến thành nàng công chúa đài các kiêu sa. Và một làn gió thổi đến, cuốn hoa bay nhuốm vàng cả một khoảng trời. Ánh nắng chiều từ mặt sông phản chiếu lấp lánh trên các cành hoa sưa gợi lại không khí ảo huyền thời quá khứ. Tuổi thơ và tuổi trẻ của chúng tôi đã đi qua dưới các hàng sưa. Hoa nắng với hoa sưa, hoa nào là hoa thực? Tìm lại với hoa sưa, chúng tôi như mơ hồ đi trong hai bờ Thực lẫn Mộng, bước chân chậm dìu giữa hai cõi Ảo và Chân.

Hoa sưa là hoa của mộng ước. Hoa bay vàng cả một khoảng trời mơ mộng tuổi hoa niên. Hoa sưa là hoa của tình yêu. Những hàng sưa ven sông đã tiễn đưa biết bao bóng hình chia xa bien biệt, để đến mỗi mùa hoa nở lại có bao nhiêu người về lại bến sông, nhìn hoa bay bỗng nhớ thương ngậm ngùi một thuở nào xa vời vợi. Ơi ngày xưa!

[Ngày xưa, những đứa bé thường rủ nhau ra bờ sông đùa chơi, cùng hồn nhiên nắm từng vốc hoa sưa thả bay theo gió. Nào ai biết được trong những cánh hoa bay ấy đã mang theo bao ước mơ thầm lặng của đời người. Thuở chúng tôi còn ở vào lứa tuổi học trò, thì hoa sưa vàng và dòng sông đầy hoa nắng là nhân chứng cho bao mối tình ngây thơ, vụng dại và thuần khiết thần tiên. Các đôi bạn ngày xưa ngây thơ dạo chơi trên bờ nước, tinh nghịch ném đá xuống lòng sông, vô tình làm hoa nắng vỡ. Và trong những hoa nắng đó, có lẽ thần tình yêu Cupid -chú bé có cánh và mang cung tên- đang say ngủ. Thần Cupid bị đánh thức đã giận dỗi bay ra đậu trên các nhánh hoa sưa, và bắn vào tim họ những mũi tên tai ác. Các bạn trẻ vẫn hồn nhiên vui đùa cùng hoa sưa và hoa nắng. Tuổi thơ êm đềm trôi qua cùng những trang giấy học trò. Rồi cuộc đời đẩy họ chia xa biền biệt, chỉ đến khi đầu điểm bạc, họ mới hiểu ra rằng những mũi tên vô thanh và lặng lẽ ngày xưa đã để lại trong tâm hồn họ những vết xước, mà nỗi đau thương còn kéo dài đến suốt cả một đời.

Hoa sưa bình dị nhưng kiêu sa, mộc mạc nhưng lộng lẫy, như chỉ muốn đến giữa đời để khoe hương phô sắc. Trong một thoáng rồi thôi. Hoa sưa là hoa nắng, vì nhắc đến hoa sưa không thể không nói đến dòng sông. Hoa sưa hòa lẫn cùng hoa nắng, khắc những nét đẹp đằm thắm trên dòng nước trong xanh. Hoa nắng mênh mông của nhạc và hoa sưa huyền ảo của thơ. Hoa sưa bay phủ vàng trên hoa nắng, và đến lượt nó, hoa nắng phản chiếu lên cánh sưa vàng những chuỗi kim cương óng ánh. Hoa sưa rộ rất nhanh mà cũng rất mau tàn. Tuổi trẻ đi tìm tình yêu dưới bóng hoa sưa, và chỉ gặp những ảo ảnh mơ hồ. Tình yêu đầu đời như hoa nắng lấp lánh trên sông nước. Nhìn thì thấy đấy, lóng lánh như kim cương, và xin bạn hãy chỉ nhìn thôi nhé, vì chỉ cần khẽ chạm vào là ta chạm với hư không: tất cả đều sẽ tan theo bọt nước! Nhưng tình yêu thơ dại thần tiên của tuổi học trò đủ nhiệm mầu để ghi được dấu ấn vĩnh cửu lên những khoảnh khắc phù du ấy.

Em hóa thân là, hoa sưa vàng

Bay giữa hồn tôi chiều mênh mang

Bao năm tìm lại dòng sông cũ

Ngân mãi trong tôi một giọng đàn

Em hóa làm hoa sưa ven sông

Thả vào tôi một thoáng tình không

Tôi như trẻ nhỏ mơ hoa nắng

Mê mãi nhặt hoài chỉ luống công

Hoa sưa là hoa của tuổi học trò. Khi những cánh sưa vàng đã rơi hẳn, và cái mùi thơm ngát lạ lùng ấy không còn bàng bạc trên sông nước nữa, thì nơi sân trường những cánh phượng hồng mới bắt đầu lập lòe giữa những khóm lá xanh. Hoa sưa không còn nữa khi mùa hạ đã thực sự đến trong dàn giao hưởng rộn rã của những chú ve con. Và chỉ có tâm hồn trong như pha lê của tuổi học trò ngày ấy mới còn ghi mãi dấu ấn sâu đậm của kỷ niệm, để ngày về chúng tôi có thể nhận ra cung bậc ngọt ngào trong từng cánh sưa bay.

Nào biết lòng tôi đã yêu ai

Lao xao nắng rụng phiến vai gầy

Em theo con nước xuôi biền biệt

Tôi ngồi buồn nhìn hoa  sưa bay.

Dọc theo bờ sông, là những hàng cừa già cỗi, mà tuổi của chúng còn hơn tuổi của tất cả chúng tôi ngày ấy cộng lại. Hàng cừa, như một bờ kè thiên nhiên với những chiếc rễ xù xì cổ quái soi bóng ven sông, là chiếc nôi êm cho chúng tôi ngày trước. Nằm ngửa trên các thân cừa rủ xuống, nhìn các hàng sưa vàng thắm, trong tiếng ve sớm râm ran, chúng tôi ngỡ mình như những cô bé Alice đang lạc vào xứ sở thần tiên.

Này những chàng trai cô gái tuổi hoa niên đang dạo chơi dưới những hàng sưa, hãy coi chừng vị thần Cupid đang ngủ say trong hoa nắng. Mũi tên ngọt ngào mà tai ác của vị thần ấy dường như chỉ xuyên qua tim những cặp tình nhân, mà định mệnh muốn họ phải vĩnh viễn chia xa. Buổi trùng lai chắc muôn trùng sương khói, và ắt hẳn đã có nhiều giọt nước mắt nhỏ xuống dòng sông.

Thương quá một thời ta có nhau

Hoa sưa vàng ngát mộng ban đầu

Định mệnh không thương người luân lạc

Làm đôi ta cách một dòng sâu

Em theo con nước nào đi mãi, bỏ lại mình tôi với hàng sưa và những con phố cũ. Để con sông buồn nằm chết dưới tà dương. Em và tôi, chúng ta rồi lần lượt bỏ con phố cũ mà đi, để lại sau lưng hàng sưa buồn rầu soi mình trên sông nước.  Em đi tìm tương lai, còn tôi chạy trốn quá khứ. Thời gian qua, nước dưới chân cầu cứ chảy, và lòng ai ngậm ngùi bao xiết, khi một chiều quay về cố quận, một mình lang thang dưới những hàng sưa. Thời gian và tình yêu! Thời gian và vĩnh cửu! Con sông và những hàng sưa mãi còn đó, với những kỷ niệm đã thành tượng giữa thời gian. Và những kỷ niệm đó sẽ mãi mãi thắp sáng trong tâm hồn con người ngọn lửa tinh khiết thiêng liêng mà thời gian trôi qua, bão giông đời vẫn không làm cho tắt được. Như hình tượng cây đa, bến đò trong tiếng ca dao. Gió chiều trên sông thổi về rất lạnh, làm giá buốt thêm nỗi cô đơn. Tôi đã muốn, qua tình yêu, chạy trốn nỗi cô đơn của thời mới lớn và đi tìm sự thăng hoa, để hướng trái tim của tuổi thanh xuân về với Vô Biên và Tuyệt Đích. Em là biểu tượng của ngàn đời xa vắng, em là tiếng ca đã biền biệt muôn trùng, để rồi hóa thân thành khói thành mây, thành hòn đá cuội nằm lẻ loi bên dòng sông vu vơ chảy. Con sông Tam Kỳ đẹp và dài lắm. Và đã bao lần tôi say đắm ngồi nhìn ánh chiều tím thoi thóp trên những cánh sưa vàng, trông mênh mông và ảo huyền như tình yêu của tuổi trẻ. Tình yêu đó đã biến cõi đời thành một cõi mộng huyền ảo, mà mãi đến hôm nay, tôi vẫn đi với mái tóc nhuốm sương mà vẫn không tìm được đâu là bờ bến.

Biết có một ngày em với tôi

Tìm về trong một kiếp xa khơi

Hỏi em trong buổi trùng lai ấy

Tôi có còn tìm hoa nắng rơi?

Mười năm, hai mươi năm hay ba mươi năm là quãng đời có thể rất dài mà cũng có thể là rất ngắn, trong một đời người. Ngày đó có dáng em gầy đi dưới hàng sưa, rồi em hóa thân thành những cánh sưa vàng trong giấc mơ hư ảo. Con sông đó, nhân chứng của thời gian, vẫn lặng lờ trôi cuốn đi bao hoài vọng của một thời, để ngày về, tôi còn nghe tâm hồn xao động trong từng tiếng Guitare .

Hỡi những ai đã ấp ủ hình ảnh của hàng sưa trong kỷ niệm, vì cuộc sống, vì tương lai, vì chạy trốn quá khứ, mà phải biền biệt xa quê, hãy dành một buổi chiều nào đấy, quay về dòng sông mùa cũ, nhìn lại hàng sưa, sẽ cảm nhận ra một điều gì đó vô cùng huyền mật, mà suốt đời ta không thể tìm thấy ở nơi đâu!