BẤT KHÔNG THÀNH TỰU NHƯ LAI

Bất Không Thành Tựu Như Lai hay Bất Không Thành Tựu Phật là danh hiệu của một trong năm vị Ngũ Trí Như Lai của Phật giáo Tây Tạng. Điều đó có lẽ Phật tử nào cũng biết. Nhưng ý nghĩa của từ “Bất Không 不空” thì dường như chưa có tài liệu nào giải thích rõ ràng. Trong kinh điển Phật giáo, nói đến Không là tự nhiên ta luôn liên tưởng đến “Tính Không” (śūnyatā), cho nên “Bất Không” trong Bất Không Thành Tựu Như Lai thường bị ngộ nhận là đối lập với “Không”. Còn nói đến hai chữ “Bất Không” thì ta thường liên tưởng đến Tam tạng pháp sư Bất Không Kim Cương (705-774) trong lịch sử Phật giáo Trung Quốc và Tây Tạng. Trong các từ điển tiếng Trung hoặc Hán ngữ cổ cũng không mục nào giải thích ý nghĩa của từ “Bất Không” này. Do đó, có người còn cho rằng “Bất Không Thành Tựu” có nghĩa là siêu quá Tính Không, Lý Duyên Khởi v.v… để đạt đến thành tựu trong cảnh giới tối cao! Đó chỉ là cách suy diễn quá đà theo mặt chữ. Tư liệu về Ngũ trí Như Lai và Bất Không Thành Tựu Như Lai có khá nhiều. Ở đây, người viết chỉ mạn phép trình bày ý nghĩa của từ “Bất Không” và những minh họa cho ý nghĩa đó.

Danh hiệu của vị Phật này trong Phạn ngữ là Amoghasiddhi chẳng có gì liên quan đến Tính Không cả. Amogha có nghĩa là “không thất bại”, “luôn hướng đến đích” (https://www.babycenter.in/babyname/1154385/amogha). Nên “Bất Không”, tức Amogha, có nghĩa là “chẳng có gì là trống rỗng, là vô ích”. Học giả phương Tây dịch sát nghĩa Bất Không Thành Tựu Như Lai là “He Whose Accomplishment Is Not In Vain”, có nghĩa là một “Vị Phật mà không có sự Thành Tựu nào là vô nghĩa, vô ích.” “Không” ở đây đọc là “kōng”, có nghĩa là “suông”, “vô ích”, “không có nội dung”, “không có kết quả”. Nếu viết là “Bất Không-Thành-Tựu” ta có thể sẽ dễ hiểu hơn. “Không” bổ nghĩa có “thành tựu”, cho nên “Không Thành Tựu” có nghĩa là “những thành tựu vô ích” hay “những thành tựu không có nội dung”, từ đó, ta dễ nhận ra nghĩa của Bất Không Thành Tựu là “không có những thành tựu vô ích”, tức “nhất thiết thành tựu” (thành tựu tất cả), với trí tuệ đại biểu là “thành sở tác trí” (Trí tuệ thành tựu những điều sở tác.) Hiểu được Bất Không theo nghĩa đó, ta sẽ dễ hiểu tất cả những thành tựu của Ngài

Sau đây là những đặc trưng của Bất Không Thành Tựu Như Lai
• Đại biểu cho THÀNH SỞ TÁC TRÍ
• Màu mặt Phật: xanh lục
• Ý nghĩ : NHẤT THIẾT THÀNH TỰU
• Danh hiệu tịnh độ : THẮNG NGHIỆP TỊNH ĐỘ
• Phiền não được chuyển hoá : ĐỐ KỴ
• Uẩn được chuyển hoá HÀNH UẨN
• Phật trí thành tựu : THÀNH SỞ TÁC TRÍ

Bất Không Thành Tựu Như Lai có nghĩa là “trí tuệ thành tựu mọi sự”, thống ngự nghiệp bộ (hay Yết-ma bộ), tượng trưng cho “thành sở tác trí” trong ngũ trí, làm sáng tỏ ý nghĩa tinh tấn tu học để chứng nhập Niết Bàn, chứng đắc thân Kim cương.

Cõi Phật của Bất Không Thành Tựu Như Lai là cõi Phật thứ năm, có tên là Thắng nghiệp tịnh độ (cõi tịnh độ vượt thắng được nghiệp), nơi mà các hành đều dễ dàng được tựu thành viên mãn.

Phiền não được chuyển hóa bởi cõi Phật này là lòng đố kỵ, và hành uẩn sẽ được tịnh hóa. Sau khi chuyển hóa, lòng đố kỵ biến thành thành sở tác trí, và Phật tính tượng trưng cho loại thành tựu này là Bất Không Thành Tựu Như Lai, tức trí huệ thành tựu tất cả. Bảo tòa hay vật cưỡi của Bất Không Thành Tựu Như Lai thay đổi tùy theo các nghi lễ khác nhau. Một loại biểu trưng cho phiền não, loại khác biểu trưng cho thành tựu. Đôi khi, bảo tòa của Ngài được kéo bởi một con vật gọi là Chucuog. Loài vật này giống như con trâu, rất thích đi đầu, tượng trưng cho lòng đố kỵ, gây nên phiền não vì cứ luôn muốn hơn người. Đôi khi bảo tòa của ngài được mang bởi một con chim tên là Tangtang trong thần thoại. Loài chim này mang thân người, có cánh và sừng. Thời xa xưa, những người Tây Tạng đi biển để săn tìm kho báu đều tin rằng chỉ cần nghe thấy tiếng hót của chim Tangtang, mà không cần nhìn thấy nó, thì họ vẫn có thể làm được bất cứ điều gì họ muốn. Dù chưa lộ diện nhưng tiếng hót của chim Tangtang vẫn có sức ảnh hưởng vô cùng lớn. Đương nhiên, đây là đặc điểm của Bất Không Thành Tựu Như Lai, vì Ngài có khả năng thành tựu mọi việc.

Gương mặt của Bất Không Thành Tựu Như Lai có màu xanh lục. Người Tây Tạng cho rằng màu xanh lục là sự pha trộn của nhiều màu, giống như màu trắng là sự tổng hợp của dãi quang phổ bảy màu trong vật lý hiện đại, nên Ngài có thể thực hiện nhiều hoạt động và thành tựu được nhiều mục đích.

Ngài cầm hai ngọn chùy Kim Cương, còn gọi là Yết-ma chữ, hướng về bốn hướng, hàm ý vô luận là ở nơi nào, không có việc gì là Ngài không thể thành tựu. Ngài cầm một chiếc chuông trong tay trái, tượng trưng cho lòng từ bi và niềm vui mà những lời dạy của Ngài đem lại cho chúng sinh.

Bất Không Thành Tựu Như Lai ở phương bắc là một trong năm ngũ trí Như Lai ở mạn đà la của Kim Cương giới. Ngài dùng công đức để lập thành danh hiệu, dùng đại bi làm phương tiện để giúp chúng sinh từ bỏ biếng nhác, tham dục mà tinh tấn tu tu tập để thành tựu bồ đề. Trong ngũ trí thì Bất Không Thành Tựu Như Lai tượng trưng cho thành sở tác trí. Theo Phật giáo, khi đã giác ngộ Bồ Đề, thì những mê lầm về mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, v.v … được chuyển hóa thành trí tuệ thanh tịnh, không phiền não. Vô úy là một trong những đức tính cực kỳ quan trọng trong tư tưởng Phật giáo. Vô úy ấn là ấn quyết mà Đức Phật Thích Ca sử dụng ngay sau khi đắc đạo. Đức Phật Bất Không Thành Tựu cũng thường được trình bày với ấn quyết này, nên có lẽ đó là lý do vị Phật này có một vị trí vô cùng quan trọng trong Ngũ Trí Như Lai.

Bất Không Thành Tựu Như Lai chứng đắc thành sở tác trí, ánh sáng trí tuệ phóng chiếu khắp mười phương thế giới bằng tinh thần vô úy, khiến cho tất cả chúng sinh tinh tấn tu học để thành tựu tất cả các loại thiện pháp. Đó là ý nghĩa của “Bất Không-Thành-Tựu”.