Sưa Vàng Gọi Nắng Ven Sông

Ven các dòng sông xứ Quảng Nam, nhất là sông Tam Kỳ thường có những hàng sưa, hoa vàng rất đẹp. Tên sưa bình dị, nhưng lạ, ít khi nghe đến. Người ta còn gọi nó là Cửu lý hương: Hương thơm bay thoảng chín dặm đường. Có người lại cho chữ lý là làng, nghĩa là loài hoa có  hương thơm tỏa khắp chín làng thôn, ý muốn nói rằng hương sưa bay xa lắm. Loài hoa vàng với hương thơm tỏa ngát ấy là loài hoa rất đỗi mộc mạc và bình dị, nhưng lại vô cùng riêng biệt của xứ Quảng Nam. Mỗi người nhìn hoa sưa một cách, nhưng dường như hoa sưa là loài hoa của kỷ niệm trong tâm hồn của bao người, trong mỗi lần quay về cố quận, bâng khuâng một mình nhìn lại dòng sông.

Đầu tháng ba âm lịch, khi đất trời đang tượng khí dương, là lúc mùa hoa sưa nở. Tôi tìm về các hàng sưa ngày cũ như tìm về một quê hương ấu thơ, một khung trời bình yên trong tâm tưởng. Con đường đất nhỏ, như một con đê chạy ven sông, được phủ mát dưới bóng các tán sưa vàng. Xa xa, phía bên kia sông, chênh chếch về phương Tây Nam, những ngôi tháp Chàm rêu phong, lặng lẽ khảm vào bầu trời thăm thẳm, xanh lơ một nét buồn cổ kính. Trên sông, nắng nhấp nháy trên mặt nước gợn sóng, tạo nên những hoa nắng lao xao, như những ánh mắt háy tinh nghịch của trẻ con. Tưởng chừng thần mặt trời Helios đang phối duyên cùng các nữ thủy thần Nymph để sinh ra vô vàng hoa nắng, chiếu sáng lung linh trên các cánh sưa vàng. Những cánh hoa be bé vàng thắm, dường như bị các tiếng ve sớm đầu hạ làm cho xao động, rụng lác đác ven sông. Mới buổi sáng thôi, bãi sông vẫn còn xanh rì lá cỏ, mà khi bóng chiều chưa buông hẳn trên sông, đã thấy hoa sưa rải lên cỏ một lớp thảm vàng. Bãi cỏ mộc mạc như cô thôn nữ đã được hoa sưa, như một phép lạ, biến thành nàng công chúa đài các kiêu sa. Và một làn gió thổi đến, cuốn hoa bay nhuốm vàng cả một khoảng trời. Ánh nắng chiều từ mặt sông phản chiếu lấp lánh trên các cành hoa sưa gợi lại không khí ảo huyền thời quá khứ. Tuổi thơ và tuổi trẻ của chúng tôi đã qua đi dưới các hàng sưa. Hoa nắng với hoa sưa, hoa nào là hoa thực? Tìm lại với hoa sưa, chúng tôi như mơ hồ đi trong hai bờ Thực lẫn Mộng, bước chân chậm dìu giữa hai cõi Ảo và Chân.

Hoa sưa là hoa của mộng ước. Hoa bay vàng cả một khoảng trời thơ mộng tuổi hoa niên. Hoa sưa là hoa của tình yêu. Những hàng sưa ven sông đã tiễn đưa biết bao bóng hình chia xa tiễn biệt, để đến mỗi mùa sưa có bao người về lại bến sông, nhìn hoa bay bỗng thấy nhớ thương ngậm ngùi một thuở nào xa vời vợi. Ơi ngày xưa!

Ngày xưa, những đứa bé thường rủ nhau ra bờ sông đùa chơi, cùng hồn nhiên nắm từng vốc hoa sưa thả bay theo gió. Nào ai biết được trong những cánh hoa bay ấy đã mang theo biết bao ước mơ thầm lặng của đời người. Thuở chúng tôi còn ở vào lứa tuổi học trò, thì hoa sưa vàng và dòng sông đầy hoa nắng là nhân chứng cho bao mối tình ngây thơ, vụng dại và thuần khiết thần tiên. Các đôi bạn ngày xưa ngây thơ dạo chơi trên bờ nước, tinh nghịch ném đá xuống lòng sông, vô tình làm hoa nắng vỡ. Và trong những hoa nắng đó, có lẽ thần tình yêu Cupid – chú bé có cánh và mang cung tên – đang say ngủ. Thần Cupid bị đánh thức đã giận dỗi bay ra đậu trên các nhánh hoa sưa, và bắn vào tim họ những mũi tên tai ác. Các bạn trẻ vẫn hồn nhiên vui đùa cùng hoa sưa và hoa nắng. Tuổi thơ êm đềm trôi qua cùng những trang giấy học trò. Rồi cuộc đời đẩy họ chia xa biền biệt, chỉ đến khi đầu điểm bạc, họ mới hiểu ra rằng những mũi tên vô thanh và lặng lẽ ngày xưa đã để lại trong tâm hồn họ những vết xước, mà nỗi đau thương còn kéo dài đến suốt cả một đời.

Hoa sưa là hoa nắng, vì nhắc đến hoa sưa không thể không nói đến dòng sông. Hoa sưa hòa lẫn cùng hoa nắng, khắc những nét đẹp đằm thắm trên dòng nước trong xanh. Hoa sưa bay phủ vàng trên hoa nắng, và đến lượt nó, hoa nắng phản chiếu lên cánh sưa vàng những chuỗi kim cương óng ánh. Hoa sưa rộ rất nhanh mà cũng rất mau tàn. Tuổi trẻ đi tìm tình yêu dưới bóng hoa sưa, và chỉ gặp những ảo ảnh mơ hồ. Tình yêu đầu đời như hoa nắng lấp lánh trên sông nước. Nhìn thì thấy đấy, lóng lánh như kim cương, và xin bạn hãy chỉ nhìn thôi nhé, vì chỉ cần khẽ chạm vào là ta chạm với hư không: tất cả biến tan theo bọt nước! Nhưng tình yêu thơ dại thần tiên của tuổi học trò đủ nhiệm mầu để ghi được dấu ấn vĩnh cửu lên những khoảnh khắc phù du ấy.

Hoa sưa là hoa của tuổi học trò. Khi những cánh sưa vàng đã rơi hẳn, và cái mùi thơm ngát lạ lùng ấy không còn bàng bạc trên sông nước nữa, thì nơi sân trường, những cánh phượng hồng mới bắt đầu lập lòe giữa những khóm lá xanh. Hoa sưa không còn nữa khi mùa hạ đã thực sự đến trong dàn giao hưởng rộn rã của những chú ve con. Và chỉ có tâm hồn trong như pha lê của tuổi học trò ngày ấy mới còn ghi mãi dấu ấn sâu đậm của kỷ niệm, để ngày về chúng tôi có thể nhận ra cung bậc ngọt ngào trong từng cánh sưa bay.

Dọc theo bờ sông, là những hàng cừa già cỗi, mà tuổi của chúng còn hơn tuổi của tất cả chúng tôi ngày ấy cộng lại. Ngày xưa, người dân quê ở đây trồng chúng để chống xói mòn cho bờ sông. Hàng cừa, như một bờ kè thiên nhiên với những chiếc rễ xù xì cổ quái soi bóng ven sông, là chiếc nôi êm cho chúng tôi ngày trước. Nằm ngửa trên các thân cừa rủ xuống, nhìn các hàng sưa vàng thằm, trong tiếng ve sớm râm ran, chúng tôi ngỡ mình như những cô bé Alice lạc vào xứ sở thần tiên.

Này những chàng trai cô gái tuổi hoa niên đang dạo chơi dưới những hàng sưa, hãy coi chừng vị thần Cupid đang ngủ say trong hoa nắng. Mũi tên ngọt ngào mà tai ác của vị thần ấy dường như chỉ xuyên qua tim những cặp tình nhân, mà Định Mệnh muốn họ phải vĩnh viễn chia xa. Buổi trùng lai chắc muôn trùng sương khói, và ắt hẳn đã có nhiều giọt nước mắt nhỏ xuống dòng sông.

Hỡi những ai đã ấp ủ hình ảnh của hàng sưa trong kỷ niệm, vì cuộc sống, vì tương lai, vì chạy trốn quá khứ, mà phải biền biệt xa quê, hãy dành một buổi chiều nào đấy, quay về dòng sông mùa cũ, nhìn lại hàng sưa, sẽ cảm nhận ra một điều gì đó vô cùng huyền mật, mà suốt đời ta không thể tìm thấy ở nơi đâu!

Sài gòn 3.2005